Nông dân huyện Bảo thắng chăm sóc lúa mùa.
Sản xuất vụ xuân hè tại tỉnh năm 2014 là mùa vụ thời tiết có diễn biến khắc nghiệt nhất với đợt nắng nóng kéo dài suốt tháng 5 và đầu tháng 6. Trong thời điểm này, hầu hết diện tích lúa xuân, nhất là các huyện vùng thấp, lúa đang độ chắc bông, một số diện tích làm đòng hoặc chuẩn bị trổ bông, nên thời tiết đã gây ảnh hưởng lớn đến năng suất, sản lượng cây lúa. Tổng sản lượng thóc trong vụ xuân chỉ đạt 55.750 tấn, thấp hơn kế hoạch đề ra và giảm so với cùng kỳ năm 2013 khoảng 1.000 tấn. Trong khi đó, cây trồng bị ảnh hưởng lớn và thiệt hại lớn hơn cả là cây ngô xuân, ngô chính vụ.
Báo cáo của ngành nông nghiệp cho thấy, đợt nắng nóng đã khiến 12.145 ha cây trồng bị thiệt hại, chủ yếu là diện tích cây lương thực, trong đó huyện Si Ma Cai thiệt hại tới 2.838 ha, Bắc Hà 1.941 ha, Mường Khương 1.546 ha, Bát Xát 860 ha, Văn Bàn 2.161 ha, Sa Pa 177 ha, Bảo Yên 900 ha, thành phố Lào Cai 40 ha, Bảo Thắng 1.681 ha. Cây ngô chịu mức độ thiệt hại nặng nhất và tỷ lệ diện tích lớn nhất. Ở các địa phương như Văn Bàn, Si Ma Cai, Mường Khương do thời tiết nắng nóng kéo dài làm cho ngô vừa trổ cờ đã khô ngọn, không thể thụ phấn hoặc không thể ra bắp. Tính chung năng suất cây ngô xuân, ngô chính vụ chỉ đạt 25,93 tạ/ha, bằng 70,5% so cùng kỳ năm 2013, sản lượng đạt 28,5 nghìn tấn, thấp hơn vụ cùng kỳ năm trước khoảng 10.000 tấn. Nếu tính giá trung bình 6.000 đồng/kg ngô hạt, nắng nóng đã làm thiệt hại của nông dân trong tỉnh (riêng với cây ngô) gần 70 tỷ đồng.
Trong khi đó, nắng nóng làm hơn 65.500 con cá hồi giống bị chết, lượng cá nước lạnh thương phẩm bị thiệt hại 1 tấn tại xã Suối Thầu, Tả Phìn (Sa Pa). Cùng với đó, hàng trăm ha cây lâm nghiệp 1-2 tuổi bị ảnh hưởng, nhiều diện tích cây lâm nghiệp bị chết cục bộ và chất lượng cây giống tại các vườn ươm bị ảnh hưởng. Vừa trải qua đợt nắng nóng khủng khiếp thì một số địa phương lại phải gánh chịu hậu quả nặng nề do mưa, lũ gây ra đối với đời sống và sản xuất nông nghiệp. Thiệt hại do thiên tai là không nhỏ, nhưng với người nông dân Lào Cai, việc “than trời, trách phận” không phải là thói quen. Nông dân trong tỉnh vốn có đức tính cần cù, không ngại gian khó, trong hoàn cảnh phải chống chọi với thiên tai, thời tiết, bà con các địa phương chủ động tập trung sản xuất mùa vụ với những kỳ vọng mới.
Tự tin sản xuất vụ mùa
Ngay trong giai đoạn khó khăn nhất ở nhiều địa phương đã thấy tinh thần nỗ lực lao động của nông dân. Đó là việc chắt chiu nguồn nước tưới, tập trung nạo vét, khơi dòng các kênh mương để chống hạn cho cây trồng vụ xuân và chuẩn bị đất cho sản xuất vụ mùa. Đến trung tuần tháng 6 bắt đầu có những cơn mưa rào và bà con ở khắp nơi đã tranh thủ những “hạt mưa vàng” để sản xuất vụ mùa kịp thời vụ. Một số diện tích mạ bị già, quá tuổi, bà con đã khẩn trương gieo cấy lại hoặc diện tích đất ruộng lúa không thể khắc phục thì chuyển sang trồng ngô hoặc cây rau, màu khác. Ở các xã vùng cao thuộc huyện Mường Khương, Bắc Hà, Si Ma Cai, Sa Pa, nông dân đã dắt trâu ra khỏi chuồng từ 3h sáng để làm đất cấy lúa vụ mùa khi trời vừa có mưa. Các địa phương như Văn Bàn, Bảo Thắng, Bảo Yên, Sa Pa… bà con dừng mọi việc khác của gia đình để tập trung cho việc làm đất, tu sửa kênh mương, công trình thủy lợi.
Người dân cố gắng, ngành nông nghiệp và các địa phương kịp thời hỗ trợ cho bà con khôi phục sản xuất, trong đó cây lương thực có hạt được đề cao hơn cả. Tỉnh yêu cầu các địa phương khẩn trương tính toán mức độ thiệt hại và được phép sử dụng nguồn vốn dự phòng cho việc hỗ trợ bà con mua giống cây lương thực. Quan điểm chỉ đạo của tỉnh, ngành nông nghiệp và các địa phương đã nhận được sự ủng hộ của người dân là phát huy tối đa công năng của các công trình thủy lợi để mở rộng diện tích đất sản xuất, kiên quyết không để mất cân đối hoặc thâm hụt lớn sản lượng lương thực trong năm 2014.
Tính đến trung tuần tháng 8, toàn tỉnh cấy được 3.200 ha lúa mùa muộn, nâng diện tích cấy lúa mùa đạt 20.475 ha, vượt kế hoạch đề ra, tăng 200 ha so với vụ mùa năm 2013. Đối với cây ngô, tổng diện tích ngô đã trồng từ đầu năm đến nay đạt 38.275 ha, tăng 10% so với kế hoạch sản xuất của năm và diện tích sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Riêng diện tích ngô hè thu, đến nay toàn tỉnh đã trồng được 14.600 ha, trong đó diện tích trồng bù sản lượng vụ xuân bị hạn hán đã đạt con số là 3.800 ha.
Trong khi đó, trà lúa mùa vùng cao (trà sớm) đang trong giai đoạn bông đỏ đuôi, trà chính vụ lúa đã trỗ hoặc ngậm sữa hoặc đứng cái, làm đòng. Trà lúa mùa chính vụ hiện đang trong giai đoạn đẻ nhánh rộ, một số diện tích cấy sớm chuẩn bị làm đòng, với sự tập trung chăm sóc cao độ. Hiện một số xã vùng thấp, cây lúa hè thu xuất hiện rải rác sâu bệnh ở mức độ thấp với diện tích nhỏ lẻ, nông dân đang bám sát đồng ruộng có biện pháp phòng, trừ, ngăn chặn lây lan kịp thời. Với sản xuất nông nghiệp, nếu không phải thiên tai, sâu bệnh là việc hết sức bình thường và nông dân đang rất tự tin để tập trung sản xuất vụ mùa với tinh thần nỗ lực cao nhất./.
Tác giả: Cao Cường/LCĐT